Miyajima Zero Mono Element: Een Andere Muziekwereld
Mijn liefde voor mono lp’s begon een paar jaar geleden toen ik een aantal oude jazz platen van mijn vader kreeg. Daartussen zaten mooie mono platen van Coltrane, Hank Mobley, Charles Mingus, Miles Davis, Frank Sinatra, Yusef Lateef, etc. Ook had ik zelf nog wat oude mono platen in de kast staan van The Beatles en van een bijzondere re-issue van Pet Sounds ontdekte ik ook dat dit een mono persing was.
Toen ik de mono platen op mijn draaitafel met stereo element (Denon DL103R) draaide viel mij meteen een bepaalde directheid en dynamiek in de muziek op, die ik nooit eerder had gehoord. Ik ben immers in het stereo tijdperk opgegroeid en had nog nooit een mono plaat gehoord.
Wat ook opviel was een ontzettende ruis, tikken en kraken. Ik dacht dat de oude mono platen van mijn vader eigenlijk verloren waren voor de mensheid.
Toch was mijn nieuwsgierigheid voor mono gewekt, zeker toen de Mono Vinyl Box van mijn geliefde Beatles verscheen. Ik wist dat The Beatles hun werk voor mono weergave bedoeld hadden en de nieuwe mono platen waren direct vanaf de analoge master tapes geperst, dit in tegenstelling tot de eerdere Stereo Vinyl Box.
Dit was voor mij de motivatie om mij te verdiepen in mono elementen. Ik had ook al gelezen dat het kraken en ruisen van mijn oude monoplaten weleens behoorlijk verbeterd zou kunnen worden als ik een mono element zou gebruiken.
Om een lange inleiding kort te maken: ik ontdekte vrij snel dat alleen een echt, puur mono opgebouwd element de weg is om mono in al haar glorie te beluisteren zoals het bedoeld is en ik ontdekte ook dat niet alle mono elementen ook echt mono zijn.
Het is belangrijk om te weten dat een echt mono element gebouwd is om alleen het horizontale (laterale) vlak in de groef af te tasten. De groef van een mono plaat is alleen in het horizontale vlak, aan de wanden van de groef, gemoduleerd, terwijl een stereo groef in een hoek van 45 graden is uitgesneden en de informatie van boven naar beneden en aan beide kanten aftast. Stereo elementen tasten dus de groef zowel verticaal als horizontaal af. Dat verklaart waarom monoplaten afgespeeld met een stereo element zo kraken en ruisen. Immers het stereo element tast ook de verticale delen van de monogroef af waar geen muzikale informatie zit, maar alleen maar ruwe groef, stof e.d.
De meeste zogenaamde mono elementen zijn stereo elementen die intern bekabeld zijn als een mono element. Echter de naaldbeweging blijft nog steeds die van een stereo element. Er verdwijnt zeker een hoop bijgeluid, maar er is nog steeds geen sprake van een echte mono aftasting van de groef, dus nog steeds veel bijgeluid en geen optimale mono weergave. Met dit laatste bedoel ik het horen van de echte grote, dynamische, diepe en directe mono sound. Je moet het horen om het te geloven. Mono platen klinken met een “””stereo-mono” element gewoon ieler en minder overtuigend.
Een waarschuwing tussendoor is op zijn plaats: speel nooit stereoplaten met een echt mono element; dit zal de groeven van de stereoplaat om zeep helpen! Mono platen met een stereo element afspelen kan geen kwaad.
Miyajima Mono Elementen
Na een lange speurtocht hoorde ik van een bevriende draaitafelexpert dat de mono elementen van het Japanse Miyajima Labs de beste echte mono cartridges schenen te zijn. Niet goedkoop, maar wel de top in de markt en echt van de grond af gebouwd als puur mono element.
De importeur van deze elementen vond ik in Antwerpen en Jean-Paul Elinck was al snel bereid om mij het topelement uit de range, de Miyajima Zero, te laten testen.
We kozen hierbij voor de versie met een naalddikte van 0.7.
Dit behoeft een korte uitleg. De ene monoplaat is de andere niet. Grofweg zijn alle mono lp”’s van voor 1965 in een groefdikte van 1.0 geperst – ook wel microgroove genoemd. Dit vereist een iets bredere 1.0 naald om alle informatie optimaal uit de groef te halen. Na 1965 werd ook voor mono vinyl de groefbreedte van de stereo lp aangehouden, nl. 0.7. Miyajima Labs adviseert de 0.7 stylus als de naalddikte die het meest allround is en waarmee ook voor oude 1.0 platen goede resultaten bereikt worden.
Voor 78 toeren platen geldt trouwens dat deze een groefdikte van 3.0 (minigroove) hadden en dus een nog beredere stylus vereisen voor optimale weergave. Miyajima levert alle naalddiktes voor haar verschillende mono elementen.
Zoals gezegd ging ik aan het spelen met de Miyajima Zero 0.7.
Het is een low compliance element dat het beste gedijt in een middel- tot zwaargewicht toonarm, zoals de zwaardere (klassieke) SME”’s, Jelco, Ikeda, Thomas Schick, Fidelity Research, etc. Ook mijn Audio Creative Groovemaster 12”’toonarm vormt een fantastische combinatie met de Miyajima elementen.
Installatie van het element is een genot. Verschillende schroefjes om het element in alle headshells te zetten en een eenvoudige instelling met een naalddruk van 3,5 gram. Het element speelde binnen 10 minuten op mijn Garrard 401 draaitafel.
Het geluid?
Vanaf het begin had de Zero een vette organische sound, die ik kende van de Ortofon SPU stereo elementen. Veel karakter dus, maar voornamelijk pure muziek, zoals je dat hoort bij live optredens. Er stonden gewoon muzikanten op een podium te spelen – niks meer en niks minder!
De instrumenten hadden opeens hun volledige natuurlijke textuur, hun echte omvang, hun echte dynamiek en de micro-dynamiek die je alleen maar live hoort.
Op dat moment is het al overbodig om te zeggen dat het hart van alle muziek – het middengebied – door dit mono element eerlijk en juist wordt weergegeven. Geen trucages. Mono met een echt topkwaliteit mono element is het eerlijkste en mooiste midden wat je kunt horen. Kleur, toon, timbre… Alles is gewoon zoals het is. Het is zoals het is.
Stemmen? Je snapt pas dat Sinatra The Voice wordt genoemd als je hem in mono hebt gehoord. Moonlight Sinatra is opeens een van mijn favoriete LP’s geworden. Zijn stem is in mono zo diep en warm als je nog nooit gehoord hebt. De flow en timing waarin hij ongeevenaard is zijn alleen maar veel duidelijker. En de directheid… Geweldig, maar zonder schel en ongeloofwaardig te worden. En altijd prachtig geintegreerd met de band. Het mono podium moet je gehoord hebben om het te geloven.
En dan het laag. vol en warm en nooit te vet en bonkerig. Misschien niet het ultieme supersnelle en strakke laag, maar wel echt en organisch.
Geen minpunten te noemen dan?
Nee, eigenlijk niet of het was dat als je de Miyajima Zero gehoord je voor je mono platen een apart element gaat aanschaffen, maar je zult beloond worden en je mono collectie weer opnieuw gaan ontdekken en weer beginnen met markten af te struinen op zoek naar het oude mono goud. Overigens er worden weer steeds meer mooie mono re-issues uitgebracht, die weer steeds beter gemasterd en geperst worden. Dit is niet voor niks denk ik.
Misschien toch een klein nadeel is de verschillende mono formaten die er bestaan. Laat ik eerlijk zijn, nadat ik de Zero had beluisterd was ik ook benieuwd of een 1.0 element toch net iets meer informatie uit de 1.0 groef zou halen dan de 0.7 naalddikte. En dat was wel zo. Niet wereldschokkend en heel duidelijk. Met de Miyajima Premium BEII 1.0 hoorde ik een subtiel verschil in mijn oude Mobley- en Coltrane platen en in de stem van Sinatra. Iets meer detail, iets meer timbre, iets meer gevoel. Aanleiding om twee naalddiktes te willen gebruiken? Dat hangt natuurlijk van je monocollectie en van je portemonnee af, maar met de allround 0.7 stylus spreek je nog steeds over een ongekende hi end mono ervaring, die je nooit meer loslaat.
Wil je echt mono beluisteren en ook de verschillende naalddiktes beluisteren, dan kan dat in de Benelux alleen bij ons in Eindhoven.
Wij hebben zowel de Miyajima Zero 0.7 als de Miyajima Premium BEII en de Miyajima Spirit 3.0 (voor 78 toeren platen) continu in demo.
De Miyajima mono elementen worden compleet handgemaakt en hebben een levertijd van 4-5 weken.
U bent uitgenodigd om uw mono lp’s bij ons te herbeleven. U zult evaren dat het een wereld van verschil is. Maak hier een vrijblijvende luisterafspraak.
